Đó là niềm vui của một con người nhận thức được rằng mình chính là tinh hoa của sự sống, trước khi sự sống ấy trở thành hữu hình. Hoặc khi bạn khoe với người khác về chức vụ, những điều bạn dadx thành công…trong đời. Khi nào có một sự mất mát lớn xảy ra cho bạn – như là mất tài sản, mất nhà, mất đi một quan hệ thân thiết, hay bị mất danh dự, mất việc, hay mất đi khả năng bình thường trong cơ thể bạn - sẽ có một cái gì đó ở trong bạn bị chết đi.
Còn những gì xuất hiện qua sự chú tâm của bạn thuộc về thứ tâm thức chưa bị điều kiện hoá – đó cũng chính là bản chất của bạn bên dưới những tên họ, hình thức bên ngoài. (42) Cái Tâm vô hình tướng: Khả năng nhận biết bản chất chân thật của bạn. Ý nghĩ và ngôn từ tạo ra một đối cực nhị nguyên, một cá thể biệt lập cảm nhận một đối tượng: một thân cây, một ý nghĩ, một cảm xúc, mà trong thực tế không thể có.
Nhưng nghệ thuật lắng nghe là một khả năng rất hiếm hoi. Bạn vừa bước ra khỏi thói quen suy tưởng của tâm thức cộng đồng, của nhân loại, một thói quen đã bị thâm nhiễm trong hàng ngàn năm qua. Người đời có câu: “Đi đâu thì ở đó!”.
Khi bạn có một kinh nghiệm khoái lạc hay đớn đau, bạn có ý thức vêềkinh nghiệm đó. Đìêu này có nghĩa là: Những gì đang xảy ra là một điều không thể nào khác đi được. Chúng ta còn đồng hoá mình với những khổ đau mà chúng ta đã cưu mang.
Bạn không bao giờ tách biệt khỏi thiên nhiên. Câu nói này cũng áp dụng cho chính bạn (3i). Nhưng sự thật là chúng ta không hề biệt lập, trái lại chúng ta có liên hệ sâu sắc với mọi người và mọi vật trong đời sống.
Những ý nghĩ của bạn không còn thu hút hết tất cả sự chú tâm của bạn nữa. Đây là điều câp thiết nhất trong thời điểm này. Do đó, người hấp hối sẽ rất bất an, bối rồi vì không làm được gì để giúp cho nỗi khổ của người thân; nên họ sẽ không dễ dàng siêu thoát, hoặc sẽ thiếu sáng suốt để chọn con đường lành khi đi đầu thai.
Đức Phật đã dạy rằng “cái này có vì cái kia có, cái này sinh nên cái kia sinh; cái này diệt nên cái kia diệt”, do đó chúng ta không thể có một cái Tôi, một bản ngã độc lập, riêng biệt với mọi người và với thế giới chung quanh ta - một nhận thức rất sai lầm của bản ngã ở trong ta. Tuỳ thuộc vào quan hệ của bạn với gia đình và những người thân. Lý trí của bạn rất sợ hãi khi phải đối diện với một điều gì nó không biết.
Phản ứng co rúm trong tình cảm đó sẽ cắt bạn ra khỏi năng lực ấy, năng lực của chính đời sống. Nhưng dù thế nào, nhưng niềm vui hay nỗi buồn như thế không thể xáo trộng tâm bạn được lâu. Khi bạn nhận thức được điều này, bạn sẽ nhận ra rằng mình có tự do để buông bỏ sự phản khán một cách vô vọng (46), trạng thái thường xuyên có sự xung đột, đấu tanh ở nội tâm, với những gì đang hiện diện trong phút giây này.
Đây không phải là một cái gì dính líu cho riêng bạn đâu. Đìêu này có nghĩa là: Những gì đang xảy ra là một điều không thể nào khác đi được. Lúc nào bản ngã của bạn còn khống chế cuộc đời bạn, thì hầu hết những suy tư, tình cảm và cách hành xử của bạn đều sẽ phát sinh từ những thèm khát và sợ hãi.
Một bậc thầy chân chính có mặt chỉ để làm hiển lộ một chiều không gian sâu lắng, có sẵn ở trong bạn. Đây cũng không phải là bản chất chân thực của họ. Từ đó bạn chỉ còn biết bám víu vào cái bản ngã nhỏ bé, đầy sợ hãi và tội nghiệp ở trong đầu bạn.